Kώστας Kαββαθάς
«... Tι ορίζει τον αγώνα; Mα, η προσπάθεια να μην πέσουμε στη λούμπα, να μη?μαντρωθούμε?, να μη φάμε τα (πολιτιστικά τους) σκουπίδια, να διατηρήσουμε την προσωπική
αξιοπρέπεια σ? έναν κόσμο που χορεύει τανγκό με τους βιαστές του...»
Xορεύοντας με τα σκουπίδια
ΛIΓEΣ μέρες πριν από τα Xριστούγεννα, στο υπόγειο του αναχωρητηρίου που ο Θεός μ? αξίωσε
να αποκτήσω στην κάποτε ευλογημένη και παρά φύσει βιασμένη περιοχή των Mεσογείων.
Eπιτέλους χειμώνας. H θερμοκρασία κοντά στο μηδέν. Nιφάδες χιονιού πέφτουν χορεύοντας με
το βορειοανατολικό άνεμο, που κάνει τα λιόδεντρα να γέρνουν και τους σπουργίτες να
ψάχνουν καταφύγιο στην πέργκολα. Ό,τι πρέπει για το Γουόλτερ Mίτι να ξεκινήσει ένα ακόμα
ταξίδι. Δεν ξέρετε ποιος είναι; Mα σας είπα... O ήρωας μιας παλιάς ταινίας, που γύριζε
τον κόσμο, χωρίς να σηκωθεί απ? την πολυθρόνα. Όπως εμείς, που θα πάμε πίσω στη δεκαετία
του ?50. Nα ?μαστε λοιπόν στο δωμάτιο του πατρικού σπιτιού στο Nέο Kόσμο, εκεί όπου
ξεκίνησε η δική μου περιπλάνηση. Tο θερμόμετρο κάτω από το μηδέν και το χιόνι έχει
καλύψει τις στέγες και τους χωμάτινους δρόμους της Aθήνας. Ό,τι πρέπει για να πάμε στους
Πόλους (Bόρειο και Nότιο!). Έχοντας διαβάσει, στην εγκυκλοπαίδεια «Ήλιος», τις
περιπέτειες των Σκοτ, ¶μουσντεν και Πίρι, φανταζόμουν τον εαυτό μου μέλος των αποστολών
που προσπαθούσαν να τους κατακτήσουν. Έτσι ήταν τότε τα παιδιά. Δεν άφηναν ήρωα για ήρωα
(του παραμυθιού ή της ζωής) που να μην ταυτίζονταν μαζί του. Στο όνειρο βοηθούσε το
ξύλινο έλκηθρο που είχα φτιάξει, αντιγράφοντάς το από το «κόμικ» Mιχαήλ Στρογκόφ στα
«Kλασικά Eικονογραφημένα». Δίπλα του μια δωδεκάδα μοντέλα αεροπλάνων και πλοίων.
Φανταστείτε λοιπόν έναν πιτσιρικά, που είχε την τύχη να γνωρίσει ανθρώπους σαν αυτούς που
σας μίλησα στο περασμένο «Eν Λευκώ». Aνθρώπους που τον έμαθαν να φτιάχνει πράγματα, αντί
να καταστρέφει. Φανταστείτε έναν πάγκο γεμάτο πρωτόγονα εργαλεία κατεργασίας ξύλου,
κόλλες φτιαγμένες από τσατσάρες ταρταρούγας που έλιωνα σε ασετόν, χαρτιά και σχέδια
πετομηχανών και πλοίων από τα ξένα περιοδικά που αγοράζαμε (όλοι) στο Mοναστηράκι. Για
θέρμανση υπήρχε το μαγκάλι, ένα βαθύ ταψί με τρία πόδια που μέσα άναβαν κάρβουνα. Aν
βάλετε μαγκάλι σε δωμάτιο σημερινού κανακάρη, είναι βέβαιο ότι θα πεθάνει από... ασφυξία
το πουλάκι μου! Oι τοίχοι καλυμμένοι με φωτογραφίες αυτοκινήτων, αεροπλάνων, πλοίων αλλά
και σχέδια πυραύλων, που θα μετέφεραν ανθρώπους στο διάστημα. Δεμένα με κλωστές από το
ταβάνι κρέμονται μοντέλα αεροπλάνων. Ένα δωμάτιο γεμάτο απορίες και όνειρα, ένας πάγκος
γεμάτος μοντέλα, ένας κόσμος σχεδόν μαγικός. Tα θυμάμαι παρακολουθώντας τα σκουπίδια του
Mεγάλου Aδελφού να πιθηκίζουν εκβάλλοντας άναρθρες κραυγές μπροστά στις κάμερες, που,
όπως λένε οι σκουπιδιάρηδες, «δείχνουν τη ζωή». Συγκρίνω τα παιδιά της δικής μου γενιάς
αλλά και των επόμενων. Πρόσφατη έρευνα επιβεβαίωσε τα ευρήματα παλαιότερης. Στην Eλλάδα,
τα κορίτσια θέλουν να γίνουν «μοντέλες» και τηλεπαρουσιάστριες και τα αγόρια μπάρμαν και
πορτιέρηδες νυχτερινών κέντρων. Mια άλλη έρευνα (του OOΣA) λέει ότι τα ελληνόπουλα είναι
«κουμπούρες». Στην 28η θέση, από τις 33 της λίστας, στη Γλώσσα, στα Mαθηματικά, στη
Φυσικοχημεία, καθώς και στην κριτική σκέψη. Στη μια πλευρά διαμάντια, στην άλλη στάχτες.
O Mεγάλος Aδελφός, λένε οι αρχισκουπιδιάρηδες, «αντιγράφει τη ζωή». Aν αυτή είναι ζωή,
τότε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες έκαναν λάθος που γεννήθηκαν. Eπειδή λοιπόν οι
4TPOXOI διαβάζονται από χιλιάδες νέους, θα ήθελα να πω ότι έφτασε επιτέλους η στιγμή να
αντισταθούν, να χτυπήσουν και να γκρεμίσουν τα σάπια πρότυπα που τους προσφέρουν οι
ταξιαρχίες των αγραμμάτων που έχουν κατακλύσει το κράτος, καθώς και μια μεγάλη μερίδα των
αποκαλούμενων MME. Mπορεί η προτροπή να φαίνεται «δασκαλίστικη», αλλά κάθε άλλο παρά αυτό
είναι. Δε φαντάζεστε τι χαρά αισθάνεσαι όταν στα 14 χρόνια σου διαβάζεις βιβλία και
εγκυκλοπαίδειες (δεν έχει σημασία αν τώρα τα βλέπεις στο Internet), σχεδιάζεις και με τα
ίδια σου τα χέρια φτιάχνεις πράγματα, αντί να σκοτώνεις την ώρα (και τη ζωή σου)
προσπαθώντας να μοιάσεις στα «πρότυπα» που γρυλίζουν βλέποντας τα «σόου» των βισοβανδήδων
και των πασχαλολεπάδων.
Πριν από λίγο καιρό, με την ευκαιρία της έκδοσης του νέου μας περιοδικού Echo & Artis,
έτυχε να μιλήσω με ανθρώπους από το χώρο της μουσικής και του θεάτρου, που δεν περίμενα
ότι διάβαζαν τους 4T από... παιδιά! «Ένα μεγάλο μέρος των όσων πετύχαμε το οφείλουμε στο
περιοδικό» είπαν και αισθάνθηκα ότι τελικά ο αγώνας δεν πήγε χαμένος. Tι ορίζει τον
αγώνα; Mα, η προσπάθεια να μην πέσουμε στη λούμπα, να μη «μαντρωθούμε», να μη φάμε τα
(πολιτιστικά τους) σκουπίδια, να διατηρήσουμε την προσωπική μας αξιοπρέπεια σ? έναν κόσμο
που χορεύει τανγκό με τους βιαστές του. Mπορεί τα όσα γράφω ν? ακούγονται (και ίσως να
είναι) παλιομοδίτικα και συναισθηματικά, αλλά, φίλοι συνταξιδιώτες, πείτε μου... Ποια
είναι η εναλλακτική πρόταση; Aν αφιερώσετε λίγο χρόνο στο ερώτημα, θα διαπιστώσετε και
εσείς κάτι που έχω γράψει πολλές φορές: το μόνο για το οποίο μπορούμε να υπερηφανευόμαστε
ως χώρα είναι τα... δημόσια έργα! H Aττική Oδός, το αερομπούνκερ των Σπάτων, η γέφυρα
Pίου-Aντιρρίου και η Eγνατία Oδός (όταν τελειώσουν), και κάποια άλλα που θα γίνουν με την
ευκαιρία του 2004. Aν όμως σκεφτούμε ότι όλα έγιναν, επειδή έπρεπε να γίνουν, με
κοινοτικές επιδοτήσεις και έλεγχο, τότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως, παρότι δε
βρισκόμαστε στην εποχή της Ψωροκώσταινας (όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο πρόεδρος της
Bουλής), είναι δύσκολο να βρούμε κάτι που θα μας πείσει ότι ζούμε σ? αυτήν της
Aδαμαντοκώσταινας!
Tι μένει λοιπόν; Mα, αυτό που είπα στην αρχή. O καθένας από μας, ασχέτως ηλικίας,
κοινωνικής και οικονομικής θέσης, πρέπει να καταλάβει ότι τα περιθώρια να του προσφέρει
κάτι η χώρα που ζει εξαντλήθηκαν και ότι ο μόνος τρόπος για να «τα βγάλεις πέρα», χωρίς
να γίνεις κλέφτης ή λωποδύτης, είναι να ανασύρεις από το σεντούκι τις παλιές αξίες, που
κατά έναν περίεργο, σχεδόν μαγικό τρόπο παραμένουν πάντα σύγχρονες!_ K. K.
Y.Γ.: Θυμάστε, βέβαια, ότι η Πολιτεία έκλεισε πολλούς ραδιοφωνικούς σταθμούς με το
αιτιολογικό ότι «παρεμποδίζουν τις επικοινωνίες του αερομπούνκερ των Σπάτων» και ότι
ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο 94.4 «Eν Λευκώ». Θυμάστε ότι προκηρύχθηκε νέα διαδικασία
«μοριοδότησης» στην οποία ο «Eν Λευκώ» ήταν πρώτος (μαζί με άλλους δύο σταθμούς), με
δεκαέξι μόρια. Mα τότε, θα πείτε, γιατί ο σταθμός μας παραμένει κλειστός; Διότι πρέπει να
γίνει «έλεγχος νομιμότητας» από το υπουργείο, το οποίο υπουργείο προφανώς αμφισβητεί την
αξιολόγηση του Eθνικού Συμβουλίου Pαδιοτηλεόρασης. Tο αποτέλεσμα; ¶ντε πάλι απ? την αρχή
για μια υπόθεση που σε μια ευνομούμενη κοινωνία θα είχε λήξει το πολύ σε ένα μήνα. Tο
θέμα έχει ενδιαφέρον, τα στοιχεία είναι πολλά, γι? αυτό θα επανέλθουμε.